FİZİKSEL TİYATRO ARAŞTIRMALARI TOPLULUĞU
Tiyatroda çağdaş anlamda pedagojik yaklaşımı bir yöntem haline getiren Fransız aktör, pantomim sanatçısı, tiyatro yönetmeni Jacques Lecoq (1921-1999) fiziksel tiyatronun temellerini atmıştır. “Şiirsel Beden” adlı kitabında fiziksel tiyatro tanımını yaparken, oyuncunun yüzünün değil bedeninin ve fiziksel becerilerinin daha güçlü bir anlatım ifadesi olduğunu belirtir. Bu nedenle maske kullanımı önemlidir; böylece beden dili daha da öne çıkar. Söz gelimi “Clown” tiplemesi fiziksel anlatı olanaklarının geliştirilmesine yardımcı olur. Kısaca fiziksel tiyatro, geleneksel (klasik metne dayalı) anlayışındaki reji, sahne, metin gibi unsurlara karşı, yaratıcı mekan kullanımının ve performansçının fiziksel becerilerinin egemen olduğu tiyatro anlayışına dayalı bir akımı işaret etmeye başlamıştır.
Dr. Pınar Arık Ateş’e göre fiziksel tiyatroda, mekanın, kostümlerin ve aksesuarların metaforik ve sembolik bir anlam taşıması; oyuncunun performansında teatral abartı / soytarılık tekniklerinden yararlanması; her hareket ve jestin dikkatlice seçilmesi ve kavramsal bir anlam içermesi önemlidir. Fiziksel tiyatroda oyuncunun fiziksel özelliklerini iyi kullanmasının yanı sıra anlatım olanaklarına katkıda bulunan sanat tarihi, mitoloji, plastik sanatlar, güncel sanatın sürekli takibine dayalı bir bilgi birikimine özellikle ihtiyacı bulunmaktadır. Buna bağlı olarak geleneksel tiyatroda mevcut olan hikaye anlatıcısı meddahın çağdaş meddah anlatıcısına katkıda bulunması beklenebilir. Güray Dinçol’un ifade ettiği gibi “bu oyunculuk anlayışının coşkulu oynama haline de ihtiyacı var”.
2016’da kurulan Fiziksel Tiyatro Araştırmaları Topluluğu, fiziksel tiyatronun deneysel ve yaratıcı örneklerini vermeyi amaçlayan değerli insanların bir araya geldiği bir araştırma tiyatrosu. Bu bağlamda verdikleri oyunculuk eğitimleri ile de alanlarında köklü ve sürekli bir yenilik/değişiklik gerçekleştirmeyi hedefliyorlar. Son çalışmaları, Kalabalık Duası, İstanbul’un şiirsel ve efsunlu geçmişinin anlatıldığı bir hayal hikayesi olarak sahnede yerini alıyor.
Kalabalık Dua’sının yazarı Volkan Çıkıntoğlu hayal kurma eyleminden hareket ederken; yönetmen Güray Dinçol rejisi ile oyuna üçüncü boyutu katmış. Dinçol seyirciyi bir meydanda topluyor ve çevresinde izlenme hali yaratıyor. Burası sanki İstanbul’un tanıdık meydanlarından bir yer… Seyirciyi coğrafya üzerinde -adeta bir dron gibi- Hezarfen’in kanatları altından, Kostantin’den Osmanlı’ya ve günümüz İstanbul’unun türlü semtlerinde dolaştırıyor. Hikayeyi, performatik oyunculuğun başarılı aktörlerinden biri, Tolga İskit canlandırıyor. İskit beden diliyle yarı deli – yarı bilge, neşeli, öfkeli bir kişilik yaratmış. Bunu yaparken yer yer çağdaş bir dansçı, çağdaş bir meddah/clown olarak kukla anlatımını da kullanarak, izleyiciyi hayal ve gerçek arasında gezdiriyor. Oyuncunun kaybolmuş ve yazılmamış ağır kitabı zaman zaman onun yatağı gibi kullandığı bir sembol. Bu kitabın içi boş ama oyunun sonuna doğru anlatıcının hikayeleri ile adeta yeniden yazılan bir simge haline geliyor. Küçük kağıt gemi, küçük büst sembolleri bence İstanbul’un tarihine ve denizle olan ilişkisine başarılı bir gönderme.
Orta oyununa bir gönderme niteliğindeki eski kandil lambalar yerine, alanı çevreleyen çağdaş sahne spotları oyunun mekânsal tasarımını oluşturuyor. Oyuncunun ortasında yer aldığı bu tasarım, oyunun farklı alanlarda da uygulanmaya elverişli olmasını sağlıyor. Kostüm tasarımı meddah / clown tiplemelerinin sembollerini sunuyor. Karakter, soluk paltosu, eski yeleği, belini iple bağladığı salaş pantolonu ve botlarıyla oldukça içten bir tipleme çiziyor. Oyuncunun gestusu performansıyla dalgalanıyor, hareket ediyor. İskit’in profesyonel şarkı söyleme becerisi ve fiziksel yeteneklerini ortaya koymasının yanı sıra ışık düzeni de seyirciyi absürt bir atmosferde keyifli bir bekleyişe götürüyor.
Kalabalık Duası, rejinin matematiği ile başarılı bir fiziksel tiyatro örneği olarak karşımızda duruyor. İstanbul üzerinden hayatı, gizemlerini, olası geleceği başarıyla anlatan bir hikaye. Güray Dinçol, “İyi bir hikayeye, şiirsel bir yolculuğa, masal dinlemeye çok açız” derken, hikayenin iyileştirici ve umut verici olduğunu vurguluyor. Sanırım tam da buna ihtiyacımız olan bir dönemin içindeyiz…
Kalabalık Duası
Yazar: Volkan Çıkıntoğlu
Yönetmen: Güray Dinçol
Oyuncu: Tolga İskit
Yönetmen yardımcısı: Cansu Aslan Saran
Işık tasarımı: Utku Kara
Kostüm tasarımı: Ülkü Şahin
Hareket tasarımı: Ecem Asude Işık
Işık operatörü: Murat Kural
Afiş tasarımı: Ayşe Deniz Şahin
