

Bana bu aralar kime neye ihtiyacı olduğunu sorsam “umut” diyor. “Umuda ihtiyacım var.” Umut, hayatın bir parçası, anlamı… İnsansak, umut olmalı. Çünkü umut, güç verir; amaç verir.
Yunan mitolojisinde Elpis, umut tanrıçasıdır. Roma mitolojisindeki karşılığı Spes’dir. Anlatıya göre Pandora, Zeus’un isteği üzerine Ateşin Tanrısı Hephaistos tarafından çamur/kil ve sudan yaratılmıştır. Onun yaratışından sonra kadınlar doğurmaya, doğanlar büyümeye ve en nihayetinde ölmeye başlar. Bu bildiğimiz anlamda hayat döngüsünün başlangıcıdır. Zeus kendinden ateşi çalıp insanlara veren Prometheus’un kardeşi Epimetheus’a, balçıktan yapılmış tanrısal güzellik ve zekâya sahip Pandora’yı eş olarak gönderir. Epimetheus kardeşinin tüm uyarılarına karşı Pandora ile evlenir. Zeus, Pandora’ya evlilik hediyesi olarak topraktan yapılmış, çömlek benzeri bir kavanoz/kutu hediye eder ama bu kavanoz asla açılmamalıdır. Bir süre sonra merakına yenilen Pandora, kavanozu açar ve içindeki tüm kötülükler dünyaya yayılmaya başlar. Ancak son anda kutuyu kapatır kutuda sadece “umut” kalmıştır.
Aslında Tanrılar’ın “Elpis”e ihtiyacı yoktur. Çünkü Tanrılar, “ölümsüzdür”. O halde Elpis, “karma yasasından”, yeniden bedenlenme yasasından kurtulma, yani “ölümsüz olma umudu”dur denilebilir. Bu durumda Pandora miti, ölümlülerle ölümsüzler arasındaki bir sembolik anlatımdır.
Umudun var olması için bir tetikleyici, bir etkileşim gerekir. Benim için umudun kaynağı sanattır. İnanıyorum ki dünyada ne kadar çok sanat ve sanatçı olursa ya da sanatı seven ne kadar çoğalırsa dünya o kadar iyi bir yer olacak. Bir düşte yaşamıyorum; ekonominin, pandeminin, savaşların, iklim krizinin, dünya kaynaklarının tükenmesinin, çaresizliğin farkındayım. Ne yazık ki… Gene de bazen bir müzik, bazen bir resim, bazen edebiyat ama illaki sanat bana iyi geliyor. İyi geliyor, çünkü dünyanın gerçekte nasıl olduğunu iyi biliyorum. Bu gerçek beni umuda yaklaştırıyor zaten.
Antik çağda Platon umudun haz ögesi taşıdığı, Aristoteles de aldatıcı olabileceğinden hareketle umuda temkinli yaklaşmışlarsa da 20. yüzyılda teist varoluşçuluğun önemli ismi Gabriel Marcel’e göre “Umut, kişinin kendini gerçekleştirme yolundaki onayıdır.” Kısacası umutsuzluk belki de çaresizlik olmadan, umut gerçek değerini bulamaz.
Sanatçılar yüzyıllardır umut kavramını betimlemeyi, görünür kılmayı, hissettirmeyi amaçlamışlar ve denemişlerdir. Çağımızın gizemli sokak sanatçısı Banksy’nin bu eserinde küçük kızın kaçan balonuna mı baktığı yoksa zaten onu kendisinin mi bırakmış olduğunu tam anlaşılmıyorsa da tüm duvarı temizleyip sadece yazının olduğu yeri karanlıkta bırakmış olmasını ben “her karanlığın içinde, her kirlilikte bile umut var” diye yorumluyorum. 20. yüzyılın önemli ressamlarından Gerhard Richter’in sözüne yürekten katılıyorum: “Sanat, umudun zirvesidir.”
Yeni bir yıla hazırlanırken güzelliklere kapattığımız beş duyumuzu açmanın tam zamanıdır. Sadece bakmayın, görmeyi deneyin; sadece duymayın, dinleyin; sadece tutmayın, dokunun; sadece yemeyin, tadını çıkarın; sadece koklamayın, hissedin.
Sanıldığı gibi umut “fakirin ekmeği” değildir. Umut, tüm insanlığın inancıdır. Umutsuzluğun ilacı ise sanattır.
İnanç, sevgi ve umut kardeştir. Yeni yılda hepsi sizi sarmalamasını ve güvende olmanızı diliyorum.
Yılbaşı sofranızı defne yapraklarıyla süsleyin, yıl boyu sağlık ve enerji için. Bir sepet hazırlayın, içine bolluk-bereket için badem şekeri ve nar, mutluluk için çubuk tarçın, yıl boyu arınmak ve huzur için lavanta, evinize güzel enerjiler için bir demet adaçayı, uzun ve sağlıklı bir ömür için çam dalı ve kozalağı, tazelenmek için yasemin yağı ya da vanilya koyun. Bir kırmızı kurdele ile süslemeyi de unutmayın. Bir de sofranızda tercihen olumlu şeyler düşünerek yaptığınız mayalı bir yiyecek olsun.
2021’in yaşattığı ve hissettirdiği olumsuzlukları düşünmek yerine 2022’in getireceği ve sizin ona katacağınız güzellikleri düşünerek, anlatarak başlayın yeni yıla.
Yeni yıl size güzellikler getirsin, iyi kapılar açsın. Sağlığınız hep yerinde, aileniz ve dostlarınız hep yanınızda olsun. Anlatıp paylaşacaklarınız hiç bitmesin. Yollarınız hep açık ve uzun olsun. Sofranızdan ve cüzdanınızdan bereket, yüreğinizden de sevgi ve umut eksik olmasın.
Fethiye, 01.12.2021