Nelere gebeydi zaman nelere, hakkında yıllarca yazılacak, dünyanın ortak tarihi sayılacak yıllara… Demiştik ya; aşkta da kavgada da tutamazdı kendini. Nazi taraftarlarının okulda yaptığı taşkınlığa dayanamayıp, karşı tepki verince ülkeden uzaklaştırılacak, eğitimi yarım kalacak, 1930’da üzgün bir halde İstanbul’da dostu Pertev Naili Boratav’ın yanında alacaktı soluğu.

Öyle ya“Kim daha fazla insan ise, daha fazla dertli olurdu.”(5)

Kendini kontrol edememişti, yiğitliğe leke sürmüyordu ama çektiği ızdırabın yüzüne yansıdığını gören dostu, hemen konuyu değiştirmek için iki çay kapıp şu dörtlüğü okudu.

“jokondun kollarına üç adım kala

yetişti çan-kay-şi’nin celladı

parladı

pala…

kesilen bir et kırılan bir kemik sesi.

Yuvarlandı ayağının dibine

kana bulanmış sarı bir güneş gibi

si-ya-u’nun kellesi…”

Bir şey söylemek istedi, yok söyleyemedi, nutku tutulmuştu Nazım Hikmet dizelerine. Pertev Naili Boratav, dostuna fırsat buldukça Almanya’ya Resimli Ay dergisini yolluyordu. Oradan bilir ve çok büyük bulurdu Nazım dizelerini. Kafasını dağıtmayı başarmıştı dostu.

Pertev Naili Boratav’ın yanında gördü işte Ayşe Sıtkı’yı. Ve tabi ki derhal aşık oldu. O muazzam mektupların sahibiydi artık iki gözü Ayşe’si. Öte yandan hayranı olduğu, ustası bellediği Nazım’a götürecekti onu, arkadaşı Pertev. Nazım da Sabahattin’i çok sevecek hele ki Bir Orman Hikâyesi’ni okuyunca gözleri ışıyacak ve “Bırak artık bu şiir işçiliğini Sabahattin, romana yönel,” diye nasihat edecekti. Keyfi yerine gelmişti, bu idealist aydın grup ile zaman geçiriyor, sohbet ediyor, çok şey öğreniyordu. Görevi için ayrılacaktı. Öyle isteksizdi ki Resimli Ay’daki insanlarını bırakıp, tayin olduğu Aydın’ a gitmeye. Almanya’ya gitmeden önce ilk görev yeri, bir türlü ısınamadığı, kendini ait hissedemediği Yozgat olmuştu. Dönünce de Aydın’a atanmıştı.

O dönem, daha önce aynı görüşe sahipken, sonradan ayrı düşüp, düelloya bile tutuştuğu Nihal Atsız’a da dergisinde basılmak üzere bir şiir vermişti.

“Başım dağ saçlarım kardır

Deli rüzgârlarım vardır

Ovalar bana çok dardır

Benim meskenim dağlardır dağlar.”

Aydın’a giderken, Almanya yolculuğundan beri tanıdığı, duygu beslediği Melahat’ten, İzmir’de hasta olduğunu ve tedavi gördüğünü bildiren mektup almıştı. Almanya’da ret cevabı almıştı almasına ama yine de bir sürü hayal ile uçmuştu Melahat’ın yanına. Aydın-İzmir arası yakındı. Gider gelirdi yanına kim bilirdi. Melahat hasta olmasına hastadır, tüm desteğini verir, teklifini yineler fakat ne derse desin bu sefer de ikna edemez, Almanya’dan sonra bir kez de İzmir’de ret alır.

Gönül kırıklığına üzülecek vakit bulamadan komünizm propagandası yaptığı için cezaevine alınır. Aydın’da üç ay yatar. Okur, düşünür, bir taraftan da mahkûmları gözleyip, hikâyelerini dinler. İşte bilmediklerimden biri de buydu ki Kuyucaklı Yusuf, bu hikâyeler ile Aydın’da uç verecekti.

Üç ay sonra suçsuz bulunup, çıktığında yine eski büyük aşkı Nahit Hanım depreşir. Nahit de Nahit’tir hani. Samet Ağaoğlu’nun “Rönesans gibi kadın”, Cemal Süreya’nın“Bin dokuz yüz yirmi üç gibi kadın” dediği, Orhan Veli’nin de deli gibi aşık olduğu, Nahit Gelenbevi. Nahit Hanım’dan etkilenmeyen var mıydı ki!

“Seneler sürer her günüm

Yalnız gitmekten yorgunum

Zannetme sana dargınım

Ben gene sana vurgunum

Başkalarına gülsem de

Senden uzak kalsam da

Sevmediğini bilsem de

Ben gene sana vurgunum”

Kendisine karşılık vermeyen Nahit’e içerliyordu, elinde değildi. Bir gün meyhanede, ilgisi olduğunu bildiği halde Orhan Veli’yi alttan alta doldurup, Orhan Veli’nin Nahit Hanım’a sitemli bir mektup yazmasına da neden olmuştu.(6) Bu çocuksu kıskançlık daha öteye gitmemişti elbette…

Aydın’dan Konya’ya tayin olan Sabahattin Ali derin bir boşluktadır. Bu sefer de kalbini delice çarptıran, on beş yaşındaki öğrencisi Melahat Muhtar olacaktır.

“Başını göğsüme sakla sevgilim,

Güzel saçlarında dolaşsın elim.

Bir gün ağlayalım, bir gün gülelim,

Sevişen yaramaz çocuklar gibi…”

Artık önüne gelene Melahat’ı anlatıyordu. Ona kardeş mesafesi koyan ama uzun uzun mektuplaştığı Ayşe Sıtkı’ya şöyle yazacaktı.“Sana yazmakta on gün kadar geç kaldım. Sebebi basit, her zamanki hastalığım: Yine aşığım.”(2)

Aileleri araya sokacak kızı isteyecekti ama aile de Melahat da ona soğuk davranınca payına arkadaşı Ayşe’ye yıkık dökük;

“Ne bir dost, ne bir sevgili

dünyadan uzak bir deli

beni sarar melankoli

kafamın içerisi ölür.”

şiirini yollayıp dertleşmek düşecekti.

Belaların arka arkaya gelmek gibi bir huyu vardı, Sabahattin Ali’nin hayatında… Bunlara bir de Cemal Kutay eklenecekti. Yine yanlış insanla el sıkışmıştı. Cemal Kutay düşmanlığını kazanmıştı bu sefer de. Onun kışkırtmasıyla, Atatürk’e hakaretten bir yıla mahkûm edildi.

Konya Cezaevi…

Konya Cezaevinden arkadaşı Ayşe Sıtkı’ya yazdığı mektupta,“Benim meselem, senin zannettiğin gibi fiyakalı bir zamanımda ağzımdan kaçırdığım sözlerin neticesi değildir. Aramın açıldığı bir iki namussuz başıma bu işi getirdi.” olarak açıklayacaktı.