Yeşilden kırmızıya dönerken yapraklar, büyük pencereden bakıyoruz yine hayata. Öyle bakmasak kendimizi sorgulamakla geçiyor günlerimiz. Olana bitene seyirci kalamayan “üç maymunu oynamayı bilmeyenler grubu” hep sıkıntı çeker zaten.
Yaş aldıkça hiçbir şeye şaşırmayacaksın deniliyor ya, gayet de şaşırılıyor. Bu da olmaz dediğimiz şeyler oluyor, yine şaşırıyoruz. Dünya kurulduğundan beri birbirini yutmak isteyen balıklarla dolu denizler. Hayatımızın hangi döneminde olursak olalım, bakış açısını değiştiremeyenler ve egolarından arınmayanlar olacak ve onlar olduğu müddetçe de mavi gezegenimizde rahatça ve huzurla yaşayamayacağız. Biz bunu bilelim de belki bizden çok nesil sonra bu değişir.
Savaşın yine ortalarda olduğu, dünya dengesini bozduğu bir dönemdeyiz. Mutsuzlukla beslenenler yüzünden, ağız tadıyla bir mutlu olamayacağız. Bir güzel şarkıyla, bir şiirle, bir resme dalıp gidebilecekken, güzel bir gün batımıyla yaşadığımız için şükür edebilecekken, hayatta kaldığımız için özür diler durumda buluyoruz hep kendimizi.
Yine toplar, tüfekler, tanklar ön planda. Savaşın adı bile buz gibi yapmaya yetiyorken ortamı yine egolar didişmesiyle yanı başımızda alevlenen toprakları eli kolu bağlı izliyoruz. Ben olaya yine müzik açısından bakmaya çalışıp, biraz daha içimize su serpmeye niyetliyim ama hadi hayırlısı…
Bu ay uzun uzun yeni The Beatles şarkısını yazmaya niyetliydim.
Uzun uzun olmasa da yine de bahsetmeden geçemeyeceğim. Çünkü,
2 Kasım 2023 tarihinde birkaç gün önce yayınlandı yeni The Beatles şarkısı “Now and Then ” bitirilmesi tam 45 yıl süren bir şarkı “Now and Then”.
Aslında John Lennon’ın İlk notalarını 1978’de yazdığı şarkı, geçen yıl tamamlanmıştı. 1979’da kaydedilmiş bir demoydu ve Yoko Ono’nun John Lennon’ın ardından sahip olduğu arşivde yer alıyordu.
90’lı yıllarda Ono tarafından grubun geriden kalan üyelerine değerlendirilmek üzere verilen şarkılar arasındaydı.
“Free as a Bird” 1995 yılında “Anthology” projesinin bir parçası olarak,
“Real Love” da ondan 3-4 ay sonra 1996’da yayınlandı. Ancak “Now and Then” George Harrison’ın vetosunu yedi. Harrison, orijinal kaydın kalitesinin kötü olduğunu söylemişti ve yayınlanacak niteliklere sahip olmadığını savunmuştu. McCartney ’de o dönem şarkıyı arşive kaldırdı.
Önce demoyu biraz düzeltmişler. Paul McCartney basları, Ringo Starr da davulları eklemiş ve geriye daha önce öte dünyaya intikal eden arkadaşlarını eklemek kalmış. 2001’de vefat eden George Harrison ve gitar nasıl eklendi diye soracak olursanız, 95-96’da eski şarkıları yayınlamaya çalıştıkları dönem vardı diye işte o dönemde yapılmış gitar kayıtları kullanılmış.
Lennon’ın demoda sesi zayıfmış ve yapay zekayla sesini güçlendirmişler ve günümüz sounduna yakın hale getirmek için de yapay zekadan yardım almışlar. Kimi eleştirmenler tarafından biraz fazla sanal tınladığı söylense de eskilerden bir şarkıyı duymak bana iyi geldi diyebilirim. Bakalım siz ne düşüneceksiniz?
Gelelim konumuza, “müzik ve barış” demek istedim ama haliyle “savaş” da var başlığın içinde gizli özne olarak. Zeytin dalı her dönemde barışın, bereketin, hoşgörünün sembolü olduğu için ve bu sıkıntılı süreci kısa zamanda atlatmak dileğiyle seçtim başlığı. Savaş zamanı ve sonrasında ve barış amacıyla yazılan şarkıları düşündüm.
Tarihsel olarak hem savaş hem de barış temalı şarkılar çok sayıda yapılmış. Savaş temalı şarkılar, savaşın yıkıcı etkilerini veya savaşa karşı duyulan eleştiriyi ifade etmek için yazıldığına göre özellikle savaş dönemlerinde, bu tür şarkılar daha fazla üretilmiş olabilir.
Dünyada savaş karşıtı şarkılar, farklı dönemlerde birçok başarı elde etmiş. Bu şarkılar genellikle barışı, savaşın korkunç etkilerini ve insanların bir arada yaşama arzusunu vurgular.
Herkesin tahmin edebileceği gibi; Imagine veya Blowin’ in the Wind gibi savaş karşıtı şarkılar, geniş dinleyici kitlesi tarafından sevilmiş ve etkili olmuştur.
Ancak başarı, genellikle şarkının müziği, sözleri ve sanatçının popülerliği gibi birçok faktöre bağlı elbette. Savaş karşıtı şarkılar, insanların düşünmelerine ve harekete geçmelerine ilham verme potansiyeline sahip, ancak savaşın neden olduğu karmaşık sorunları çözmek için yeterli olmamış gibi görünüyor.
Peki, insanların duygusal deneyimlerini, düşüncelerini ve umutlarını ifade etmek için kullanılan önemli bir ifade biçimi olan müzik neden her kriz anında ilk vazgeçilen olur, bunu hiç düşündünüz mü?
Toplum olarak sarsıldığımız her olayda hemen neden konserler iptal edilir, sanat konuşulmaz. Konuya mutluluk ve eğlence olarak bakıldığı için. Halbuki müzikle pek çok duyguyu yaşarız. Öfkeden hüzne, romantizmden huzura, motivasyona, nostaljiye hatta ilhama kadar pek çok duyguyu müzikle yaşarız. Yani illa mutluluk gerekmez.
Sanatın ortaya çıkması için savaş ortamından uzak olmak gerekmez, ancak savaşın etkileri sanatçıların eserlerine farklı şekilde yansır. Savaş, tüm insanlığı etkileyen bir fenomen olduğu için sanatçılar, savaşın travmatik, duygusal veya siyasi etkilerini işlerler. Savaş, sanatın birçok türünde ilham kaynağı olmuştur ve bazı büyük sanat eserleri savaşın bir sonucu veya yansıması olarak ortaya çıkmıştır.
Savaşın etkisi altında olan toplumlardan gelen sanatçılar, savaşın korkularını, travmalarını veya insanlık dışı yönlerini yansıtan eserler üretebilirler. Aynı zamanda barışı ve insanlığın umutlarını da temsil eden eserler yaratabilirler. Sanat, insanların deneyimlerini ifade etmenin bir yoludur ve bu deneyimler savaşın olumsuz etkilerini içerebilir.
Savaş ortamı sanatın yaratılmasını engelleyebilir, ancak aynı zamanda sanatın önemli ve güçlü bir ifade biçimi olmasını sağlayabilir. Sanatçılar, savaşın getirdiği zorlukları ve acıları ele alarak insanlara farklı perspektifler sunar.
Şarkıların doğrudan bir savaşı sona erdirmesi veya sonlandırması mümkün olmamış bu zamana kadar ama bazı şarkılar, barış hareketlerine veya savaş karşıtı duyarlılığın artmasına katkıda bulunmuş ve savaşların sona ermesine veya daha doğrusu barış süreçlerine ilham vermiş olabilir.
Vietnam Savaşı döneminde savaş karşıtı şarkılar ve protestolar, Amerika Birleşik Devletleri’ndeki kamuoyunu etkilemiş ve savaşın sona ermesine katkıda bulunmuş. Güney Afrika’da ırk ayrımına karşı verilen mücadelede “Free Nelson Mandela” şarkısı ve kampanyası, Nelson Mandela’nın serbest bırakılmasına yönelik uluslararası baskıyı artırmıştır. Şarkılar, insanların farkındalığını artırabilir, protestolara ilham verebilir ve barış hareketlerine destek sağlayabilir, ancak tek başlarına savaşları sona erdirme gücüne ne yazık ki sahip değillerdir.
2023 yılında hala savaşlar ve çatışmalar konuşuyoruz. Bir adım ilerleyemiyor muyuz? Şunu biliyoruz ki savaşta kazanan yoktur. Savaşın etkilerini ele alan şarkılar, şiirler, resimler vardır. İnsanların savaşın gerçekliklerini anlamalarına, duygusal olarak bağ kurmalarına ve toplumsal değişim için ilham almalarına yardımcı olabilir. Sanat, bu tür zorlu dönemlerde insanların duygusal tepkilerini ifade etmelerine ve toplumsal değişime katkıda bulunmalarına aracılık edebilir.
Bazı barış temalı şarkılar, geniş bir kitle tarafından etkili ve anlamlıdır. Bazı örnek şarkılarla yazımı bitiriyorum.
Savaş yüzünden masum bunca insanı kaybettiğimiz dönemin bir an evvel sonlanmasını arzu ediyor ve ateşe odun atanlara akıl fikir diliyorum. Umutla yaşamaya, tırnaklarımızla mavi gezegenimize tutunmaya onu korumaya kollamaya insanı, çiçeği, ağacı, kediyi, köpeği, sincabı, şiiri, müziği daha çok sevebilmeyi istiyorum.
Birlik ve beraberlik içinde huzurla da yaşanabileceğinin artık fark edilebilmesini, yanlışlardan dönmenin en büyük erdem olduğunun öğrenebilmesini diliyorum.
John Lennon- Imagine
1971 yılında müzikseverlerle buluşan Imagine John Lennon’ın ve aslında çoğumuzun arzuladığı dünyayı konu alıyor. Imagine için barış, birlik ve insanların bir arada yaşama arzusunu vurgulayan güçlü mesajıyla barışın sembolü haline gelmiş bir şarkıdır diyebiliriz. https://youtu.be/iOs9Osz3UFQ
Give Peace a Chance’ i de bu listeye ekleyebiliriz.
Bob Dylan- Blowin’ in the Wind
1960’larda Amerika’da sivil haklar hareketinin ve Vietnam Savaşı karşıtı protestoların sembolik bir parçası haline geldi. Bob Dylan’ın eserleri sosyal adalet ve barış konularında önemli bir etkiye sahiptir ve pek çok insanın bilinçlenmesine katkı sağlamıştır.
Şarkıda diyor ki;
“Bir adam kaç kez yukarı bakmalı, Gökyüzünü görebilmesi için
Bir adamın kaç kulağı olmalı İnsanların ağladığını duyabilmesi için…”
https://youtu.be/MMFj8uDubsE?list=RDMMFj8uDubsE
Mor ve Ötesi –Savaşa hiç gerek yok
2003 yılında Mor ve Ötesi’nin bestelediği ve Türkiye’nin önde gelen müzisyenleriyle birlikte seslendirdiği “Savaşa Hiç Gerek Yok” adlı şarkıda savaşın gereksizliği, masum çocukların, insanların barış içinde yaşayabileceği mesajı vurgulanır. Üç versiyonu olan şarkıda, Athena, Bülent Ortaçgil, Feridun Düzağaç, Aylin Aslım, Koray Candemir, Nejat Yavaşoğulları ve Vega Mor ve Ötesi grubuna eşlik etmiş ve savaş karşıtı hareketin marşlarından biri ortaya çıkmıştır.
“Paraya güce, Savaşmaya ölüme
Doymuyor, Durmuyorlar
Önce gerçekler solar, Sonra masum hayatlar…”
Bob Marley – One Love
1977 yılında çıkan One Love, ya da People Get Ready adıyla da bilinen şarkı Reggae’nin kendine has ritmiyle umut çağrıştırır.
Savaşların etkisi altında olan toplumları ve gençlik hareketlerini etkilemiş ve birlik barış ve insanların bir arada yaşama arzusunu vurguladığı için barış hareketlerinde de sıkça kullanılmıştır ve bu şarkıda en sevdiğim bölüm dünyanın acımasızlığı ve masum çocukların yaşadıklarını vurgulayan sözlerdir.
“Çocukların ağladığını duy”- “Hear the children crying”
Marvin Gaye- What’s Going On
1971 yılında yayınlanan What’s Going On, Vietnam Savaşı döneminde ve Amerika Birleşik Devletleri’nde sivil haklar hareketinin yükseldiği bir dönemde ortaya çıkmıştır. Şarkı, savaş karşıtı bir mesaj taşır ve aynı zamanda çeşitli toplumsal sorunlara değinir.
Şarkının temel teması, dünyadaki toplumsal adaletsizliklere, savaşın yıkıcı etkilerine ve insanların birbirleriyle olan bağlantısızlığına dikkat çekmektir. Sözlerinde, “Neler oluyor? Neden bu kadar çok savaş ve şiddet var?” soruları sorularak, insanların daha iyi bir dünya ve barış için bir araya gelmeleri gerektiği vurgulanır. Ayrıca, şarkıda çevre sorunları, ırk ayrımcılığı ve toplumsal eşitsizlik gibi konulara da değinilir.
Marvin Gaye ‘in “What’s Going On” şarkısı, savaş karşıtı ve sosyal aktivist bir mesaj taşımasıyla tanınır ve savaşın ve toplumsal sorunların insanlar üzerindeki etkilerine odaklanır. Bu şarkı, savaş karşıtı ve insan hakları savunucusu birçok kişi tarafından övgü almış ve toplumsal değişim için bir ilham kaynağı olmuştur.
Peace Train- Cat Stevens
Cat Stevens’ın “Peace Train” şarkısı, barışın simgesi olarak kullanılır ve insanları barışın yollarını aramaya davet eder.
